AZGEN D UMGHAR
(Demi et le Riche)
Kkren senn n irgazen, idjen d "eccumir " qqaren as Azgen, wenn nnidên d amghar qqaren as Amghar. Azgen iàlem yelli-s am tziri, Amghar iàlem mmi-s d unjir qbala.
Ikk iymu mmi-s n umghar, ixes ad ircel (se marier); iffegh ittmunnûd (se balader). Immuter (voir) yelli-s n uzgen. Tengh-i s tfawt nnes. Issiwel d baba-s f yelli-s n uzgen ammen (pour) a tt yawey (épouser). Inna-yas baba-s:
- " Manec! Necni (nous) d imgharen ad nawey yelli-s n uzgzn? ".
Ikker mmi-s ittmenzegh (bougonner):
- " Nettc (moi) xsegh day ten, nigh ul rettclegh (se marier) ".
Iffegh umghar l uzgen irza (chercher) yelli-s. Inna-yas uzgen:
- " Manec! Mmi-s n umghar ad yawey yelli-s n eccumir! ".
Irru xef-s umghar:
- " Necni nexes-it ".
Kkren reclen. Yelli-s n uzgen temmuter at tiddart n urgaz nnes tetten (mangent) day (uniquement) tahrirt iwa tessusem attâs n wussan.
Idjen n umullu (une fois), iwdên gher-s, baba-s d yemma-s, ufen taqbuct (marmite) taqerdâlt (géante) tetcur s thrirt. Ul (ne) nnin cra (quelque chose). Azgen inna jar as d yiman nnes:
- " Matta yass-u (quel jour!) ". Yelli-s tessen, tessusem.
Zêwan wussan usen dd wussan. Imgharen iwdên l uzgen; ufen ten tetten amensi manec aykk iyyu§ Tcen zêwan.
Tikkelt (une fois) nnidên, yiwêd uzgen d tmettût nnes l yelli tsen, ufen dex (encore) tahrirt. Issiwel uzgen:
- " Matta yass-u! Cra-d (chaque) mi dd nus, nettaf tahrirt ". Tenna yelli-s:
- " Mar day ass-u? Ac si da lligh, tahrirt tahrirt! ".
Idjen n wass, izru uzgen ameddukel nnes. Inna yas:
- " Yelli, tella tiwey mmi-s n umghar! " Irru xef-s umeddukel nnes:
- " Iwa, tudâ d yiwdan ghaya! (bien) " Issiwel uzgen:
- " Awdi manis! Llan ccetcan as day tahrirt! " Inna yas umeddukel nnes:
- " Awd may xef iyyu anect-en aykk qarîden (argent)! Texsed ad igherres (égorger) cra-d (chaque) ass ukk ufric (mouton)! Ini-yas a gher c immunsew! ".
Yuss dd gher-s udêggwal nnes. Iyy as amensi s waren (farine)d " lekrafes " (persil). Itcu, ittês (dormir).
Ikker uzgen d umeddukel nnes ghzen (creuser) tamdêlt (tombe). Isin-t, kksen as asrêd (vêtements) nnes. Yren-t i temdêlt. Idjen n ufûh, ikker dd sikk itês (someil). Issiwel agid-s umeddukel n uzgen:
- " Mani tellid? ". Iggwed umghar. Isteftef (tâter) yaf iman nnes i temdêlt; iqqim ittewrrafay (frissonner). Inna-yas umeddukel n uzgen:
- " Nettc d Menkur metta (si) txesrrmed (radoter) xef-s a cekk utegh s teghrit (bâton) al mi temmutred (voir) itren ukk ass! ". Inna-yas umghar:
- " Wah (oui) ". Issten-i (il l’a interrogé):
"- " Tugh tettzâllid? Tugh tettitced (donner) i wikk ul neàlim (avoir)? Tugh ttetted (manger) maykk icnen (ce qui est bien)? ". Inna-yas umghar:
- " Ul (ne) zzûllegh, ul ucigh i wikk (celui) ul neàlim, ul tcigh maykk icnen, nettc, tugh tettegh day tahrirt ".
Izehher di-s umeddukel n uzgen:
- " Sad tdewled l tudert (vie), tezzâlled, tetced maykk icnen, tuced ikk mellâz (les affamés). Atan ul tett (manger) tahrirt! " Itmer as (il lui a promis) ad iyy (faire) mayd as inna.
Ssufghen-t si temdêlt ikk îd (nuit). Zzaren-t l tiddart nnes. Ssiwlen d uyen n at tiddart. Ffghen a gher sen mmuneswen (dîner). Amghar, yiwêd l tiddart nnes yuf (trouver) wikk itla, iffegh. Yiwêd l idêwlan nnes. Isqubeqb asen. Rzêmen as, nnan as:
- " Maneswen cekk (qui es-tu)?
- " Nettc d amghar! " Ay-d asen inna. Dsên (rire) xef-s:
- " Amghar! Ayu (ça fait) wahli (longtemps) sikk immut! Afey ad turared (jouer)! Dej anagh ad netc (manger) tahrirt nnegh! Ttêf abrid nnec (suis ton chemin) ay imetter (mendiant)! " Iqqim iqqar asen umghar:
- " Ul zekkat (crier) tahrirt! Rzêmt i-dd ukan! Nettc d amghar! ".
Rzêmen as. Inna-yasen qa (tout) maykk immuter (voir). Ikk issusem (se taire) ucen as taghellust (un bol) n tehrirt. Ikker irwel (fuir) al izekka:
- " Tellam texsem ad iyi terrem (rendre) l tmedlin (les cimetières)! Kkert gherset ukk ufricen, tcenfem (griller) aysum! Ul beddert (évoquer) tahrirt! Sukk ass-u day ufricen d maykk icnen! ".
Iwa ghersen ukk ufric cenfen aysum nnes. Idwel dd umghar itett maykk icnen (ce qui est bon).
Raconté par Mou Fejja. Transcrit par Faya u Beghdad. (Figuig)